Borsalar kendi içlerinde ticareti yapılan mal veya değerli kağıtların teslimat süresi ve fiyatlarının belirlendiği tarihe göre vadeli ve vadesiz (spot) borsa işlemleri olarak ikiye ayrılır.

Spot piyasalarda alım satım, malın o andaki fiyatı üzerinden yapılır. Satılan döviz, senet veya mal iki iş günü içerisinde teslim edilir.

Vadeli işlemlerde ise satış anında fiyatı belirlenen kağıt veya mal ilerideki bir tarihte teslim edilebilir. Satış anındaki fiyat belirlenirken ticari malın o andaki fiyatı veya tahmin edilen gelecekteki fiyatı esas alınabilir.

Vadeli işlemler Türkiye’de en yaygın 2002 tarihinde kurulmuş olan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) aracılığı ile yürütülür. Vadeli işlemler, taraflar arasında yapılan sözleşmelerin niteliklerine göre; forward, future ve option sözleşmeleri olarak temelde üç gruba ayrılır.

FORWARD (Gelecekte teslim işlemleri ): Belli bir mal, döviz veya kıymetli evrakın, önceden belirlenmiş fiyat üzerinden yine önceden belirlenmiş tarihte teslimatı üzerine yapılan sözleşmelerdir. Kısacası bugünden belirlenen fiyat ve tarih üzerine ticaret ilerideki bir tarihte gerçekleştirilir.

FUTURE: Forward işlemlerinde olduğu gibi fiyatın ve teslimatın önceden belirlendiği sözleşmelerdir. Aralarındaki fark, futures sözleşmeleri sadece organize borsalarda, piyasalarda standartlaştırılmış kurallar çerçevesinde yapılan kontratlar ile yapılır. Forward ve futures sözleşmeleri spekülatif amaçlarla yapıldığı takdirde alıcının/satıcının karı/zararı aşırı yüksek olabilir.

OPTION (OPSİYON): Bir mal veya kıymetli kağıdın, belirlenmiş bir fiyat üzerinden yine önceden belirlenmiş bir süre içerisinde alınıp satılma hakkıdır. Option sözleşmeleri satıcıların veya alıcıların çok yüksek miktarlarda zarar etme risklerinin azaltılması amacı ile yapılır. Bu sözleşmeler, alım opsiyonu ve satım opsiyonu olmak üzere ikiye ayrılır. Mal ya da kağıdın fiyatı belirlenen süre içinde belirlenen fiyatı aşmışsa alım opsiyonu sahibi hakkını kullanır, satım opsiyonu sahibi kullanmaz. Fiyat düşmesi halinde ise, satım opsiyonu sahibi hakkını kullanırken satım opsiyonu sahibi kullanmaz.

Options sözleşmelerine şartlı futures işlemler de denir.

Ticareti yapılan mal ve kağıtlar da kendi içlerinde menkul kıymetler ve emtia borsaları olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Menkul kıymetler borsalarında; hisse senetleri, endeksler, yabancı paralar, hazine bonosu, devlet tahvili ve diğer kısa veya uzun vadeli faiz oranlarına dayalı kağıtların ticareti yapılır.

Emtia piyasasında ise yukarıda sayılanlar haricinde kalan tüm ticari mallar yer almaktadır. Tarımsal ürünler, hayvansal ürünler, hammaddeler, metaller, enerji ürünleri emtia malları olarak adlandırılır. Altın, petrol, buğday, pamuk, doğalgaz, bakır en çok ilgi gören emtia mallarıdır.